Programy finansowe
priorytetyzacja środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej na działaniach prowadzących do jak najszybszej poprawy jakości powietrza w taki sposób, aby uzyskać maksymalny efekt zdrowotny i ekologiczny z każdej złotówki poniesionych nakładów
ocena realizacji
Ocenę tego działania zdecydowaliśmy się podnieść z niedostatecznej na umiarkowaną.
Na plus należy odnotować uruchomienie przez NFOŚiGW programu „Czyste Powietrze” oraz ulgi podatkowej na termomodernizację domów i wymianę źródeł ciepła. Oba te instrumenty mają kluczowe znaczenie dla rozwiązania problemu niskiej emisji z ogrzewania domów jednorodzinnych. Zapowiadany budżet programu Czyste Powietrze na okres 2018 – 2029 to 103 miliardy złotych.
Na minus należy zapisać fakt, iż tworząc tak duży program NFOŚiGW nie zadbał o odpowiednie kanały dystrybucji pomocy. Za wdrażanie programu odpowiadają wojewódzkie fundusze ochrony środowiska, które nie są przystosowane do obsługi masowego klienta (setek tysięcy a nawet milionów właścicieli budynków). Już w tej chwili widać oznaki zatorów w systemie dystrybucji pomocy. PAS rekomenduje istotne zmiany architekturze programu Czyste Powietrze zakładające zaangażowanie gmin w obsługę beneficjentów.
Za kuriozum należy uznać dotacje do kotłów na paliwa stałe (kotłów węglowych) w nowych budynkach, na które zezwala fundusz Czyste Powietrza. Efektem tego jest przekazywanie pomocy państwa na działania, które powodują wzrost emisji zanieczyszczeń. Rekomendujemy pilną zmianę w regulaminie konkursu, która ukróci tę patologię.
Program Czyste Powietrze wymaga przebudowy nie tylko w zakresie dystrybucji pomocy czy rewizji zasad dofinansowania do nowych budynków, ale również konieczne jest odbiurokratyzowanie procedur udzielania dotacji (zbyt skomplikowane wnioski o dofinansowanie, długi czas oczekiwania na dotację).
Ogromnym minusem jest fakt, że nie stworzono programu dla budynków wielorodzinnych. W starym budownictwie wielomieszkaniowym wciąż znajduje się wiele pieców węglowych, które należy wymienić. Program Czyste Powietrze, ulga podatkowa, oraz program Stop Smog całkowicie pomijają zasób budynków wielorodzinnych. Rekomendujemy stworzenie oddzielnego mechanizmu – może on zostać powołany przy funduszu termomodernizacji i remontów.